Professionele revolutie: de 4-daagse werkweek, een booming organisatiemodel

Sinds het Covid-tijdperk is de wereld van het werk aan het twijfelen en experimenteren met nieuwe organisatievormen en -modellen. Verschillende formules zijn getest op verschillende schalen, zoals hybride werk, 100% telewerken... maar het is de 4-daagse werkweek van vandaag die in het middelpunt van de belangstelling en het debat staat. Lang geïdealiseerd en benijd, is het niettemin de dagelijkse routine geworden voor duizenden Europese werknemers. Voor hen, en voor de bedrijven die de test ondergaan, bevestigt de 4-daagse werkweek ieders verlangen naar flexibiliteit en wendbaarheid. Wat als het, als het gaat om flexibiliteit op de werkvloer, er vooral om zou gaan de onaantastbare 35-urige werkweek te heroverwegen?

De revival van de 4-daagse werkweek

Het concept van de 4-daagse werkweek is niet nieuw. Het werd enkele decennia geleden gelanceerd, maar pas in 1993 begon het het daglicht te zien in Frankrijk, gesteund door de politici van het Roosevelt Collective, waaronder Pierre Larrouturou en Gilles de Robien, die als doel hadden de werkuren te optimaliseren of zelfs te verkorten. Tegen 1996 maakten bijna 400 bedrijven gebruik van deze nieuwe werkorganisatie, voordat deze in het begin van de jaren 2000 werd afgeschaft als onderdeel van de hervorming van de 35-urige werkweek.

Terwijl het oorspronkelijke concept was om werk te verdelen in een context van massale werkloosheid, zijn de argumenten vandaag heel anders: Aanwervingsproblemen, problemen met de poreusheid van werk en privéleven, geestelijke gezondheidscrisissen, toenemend absenteïsme... Dit zijn slechts enkele van de mogelijkheden die vragen om vernieuwing en de introductie van proefprogramma's. Het is ook vermeldenswaard dat het concept nieuw leven is ingeblazen door de pandemie en begint door te dringen in de bedrijfswereld.

Het model dat tegenwoordig het meest wordt overwogen, is gebaseerd op het idee dat productiviteit niet noodzakelijkerwijs rijmt met tijd. Het doel is niet om de werkdruk te verlagen, maar eerder om de werktijd te verminderen voor beroepen en sectoren waarvan de taken in 4 dagen kunnen worden voltooid. Dus zelfs als er twee modellen naast elkaar bestaan, heeft het model dat de 35-urige werkweek handhaaft de overhand:

• Ofwel besluit het bedrijf om de arbeidstijd terug te brengen van 35 uur naar 32 uur, om de dagelijkse werklast van zijn werknemers niet te verhogen, met het risico op productiviteitsverlies, d.w.z. 8 uur/dag.
• Of het bedrijf handhaaft de effectieve arbeidstijd op 35 uur door de arbeidstijd op gewerkte dagen te verhogen, d.w.z. 8u45/dag.

Het onderwerp is ook actueel, want de huidige regering lijkt het nader te willen bekijken... onder druk van de gespannen context van de pensioenhervorming. Gabriel Attal, nu premier, vertrouwde de kolommen van L'Opinion toe dat " de 35-urige werkweek in 4 dagen (...) minder tijd in het vervoer, minder stress en uiteindelijk meer welzijn op het werk zou kunnen betekenen".

Is de vierdaagse werkweek nog steeds een taboe?

Vandaag de dag is de vierdaagse werkweek nog geen benchmark, maar de sociale maatstaf is intrigerend.

Het onderwerp is nog steeds taboe. Sinds de overgang naar de 35-urige werkweek en de wet Aubry in 2000 is het voor bedrijven moeilijk om over werktijdverkorting te praten. Frankrijk wordt nog steeds gekenmerkt door de slogan "meer werken om meer te verdienen".

Ongeveer 4-5% van de Franse bedrijven, die zo'n 10.000 werknemers vertegenwoordigen, heeft echter onlangs voor deze aanpak gekozen. Verschillende andere Europese landen, zoals het VK, Spanje en IJsland, experimenteren er op grotere schaal mee.

En 35% van de werkgevers is van plan om het concept van de 4-daagse werkweek de komende jaren te testen.

Zijn Franse werknemers klaar voor de 4-daagse werkweek?

Voordat de 4-daagse werkweek in een bedrijf wordt ingevoerd, is het belangrijk om te peilen of de werknemers de formule zien zitten en om ze de keuze te geven. Hoewel de 4-daagse werkweek bedoeld is om het welzijn en de arbeidsomstandigheden van werknemers te optimaliseren, is het ook noodzakelijk om individuele levensritmes te respecteren. Sommigen zijn misschien efficiënter als hun taken over een langere dag worden gespreid, terwijl anderen ze liever over meerdere dagen spreiden.

Bovendien, terwijl de vraag van werknemers naar flexibiliteit onverminderd doorgaat en telewerken nu op zijn hoogtepunt is in Europa, is de 4-daagse werkweek slechts in trek bij47% (+4 punten ten opzichte van 2022) van de Franse werknemers, volgens een recente enquête van Robert Half over de evolutie van de verwachtingen van werknemers in 2023 in de context van de vernieuwing van de Franse arbeidswet.

Van de bedrijven die de 4-daagse werkweek hebben getest, volgt hier een selectie van de meest constructieve feedback:

• LIDL: Het bedrijf heeft de 4-daagse werkweek in september 2023 ingevoerd voor 18 van zijn banners. Dit experiment maakt deel uit van de onderhandelingen met de sociale partners over de levenskwaliteit op het werk. Volgens HR-directeur Laetitia de Montgolfier lijkt de feedback tot nu toe gunstig.
• LDCD: Het IT-bedrijf lanceerde het experiment in 2021 na de Covid-crisis. Vandaag beweert de voorzitter, Laurent de Clergerie, in een post op zijn LinkedIn-profiel dat hij een van de beste beslissingen in het leven van zijn bedrijf heeft genomen, want op het moment van de balans: een groei van +6%, een winststijging van 20% en een negatieve balans tussen aanwervingen en vertrekken. Oorzaak of gevolg voor de 4-daagse werkweek? Het bedrijf geeft ook toe een van de meest winstgevende in zijn sector te zijn.
• ACCENTURE: Dit adviesbureau heeft de 4-daagse werkweek ook ingevoerd als rekruteringstool. "Het helpt om talent te werven," vertrouwt Jacqueline Haver Droeze ons toe.

Voor- en nadelen van de 4-daagse werkweek

De overgang naar een vierdaagse werkweek wint terrein en de voordelen ervan voor zowel werknemers als bedrijven worden steeds duidelijker.
Maar net als elke nieuwe werkorganisatie vereist het een paar verduidelijkingen en aanpassingen, en moet het zo goed mogelijk worden ondersteund door het bedrijfsmanagement. De voordelen zijn onder andere

• Een beter evenwicht tussen werk en privé

Voor werknemers betekent de 4-daagse werkweek een verademing in hun dagelijks werkleven. Het vermindert niet alleen de stress die gepaard gaat met een traditionele werkweek, maar verbetert ook aanzienlijk het evenwicht tussen werk en privé. Werknemers merken een toename in productiviteit en motivatie, als gevolg van een grotere werktevredenheid.

• Meer welzijn voor werknemers

De vrijgekomen tijd geeft werknemers de kans om meer tijd te besteden aan hun geliefden, vrijetijdsactiviteiten en persoonlijke bezigheden. Dit vertaalt zich in een betere algehele levenskwaliteit en bevordert een betere fysieke en mentale gezondheid. De 4-daagse werkweek wordt zo een vector van welzijn voor werknemers.

• Minder impact op het milieu voor bedrijven

De invoering van een 4-daagse werkweek gaat vaak gepaard met flexibelere werktijden of de mogelijkheid om op afstand te werken. Deze vermindering van het woon-werkverkeer leidt tot een vermindering van de transportgerelateerde uitstoot van broeikasgassen, wat bijdraagt aan de strijd tegen de klimaatverandering.

• Aanzienlijke verlaging van het ziekteverzuim

Vanuit een bedrijfsperspectief levert het invoeren van de 4-daagse werkweek ook aanzienlijke voordelen op. Door het welzijn van werknemers te bevorderen, zien bedrijven een daling van het ziekteverzuim en een verbetering van de werktevredenheid. Deze factoren hebben een directe invloed op de productiviteit en creativiteit van het team.

• Een krachtige hefboom voor personeelsbehoud

De 4-daagse werkweek kan ook gezien worden als een middel om getalenteerd personeel te werven en te behouden. Bedrijven die een flexibeler werkbeleid invoeren, positioneren zichzelf als aantrekkelijke werkgevers die zich kunnen aanpassen aan de veranderende behoeften van moderne werknemers.

Bovendien betekenen kortere werktijden niet noodzakelijkerwijs een lagere productiviteit. Talrijke onderzoeken tonen aan dat werknemers over het algemeen meer gefocust en efficiënter zijn tijdens een kortere werkperiode, waardoor het fenomeen van vermoeidheid en concentratieverlies, dat geassocieerd wordt met langere werkdagen, vermeden wordt.

Als gevolg hiervan is de 4-daagse werkweek een winnende strategie aan het worden voor zowel werknemers die op zoek zijn naar evenwicht als voor bedrijven die de prestaties van hun teams willen optimaliseren. Door productiviteit, welzijn en werktevredenheid te stimuleren, belichaamt het een innovatieve aanpak om de toekomst van de professionele wereld vorm te geven.