Coworking en Fablab: de fabriek van het nieuwe werken

Geïnspireerd door de hackerspaces van de jaren negentig zijn gedeelde kantoren heel snel de grote trend van het begin van de 21e eeuw geworden. Veel meer dan een mode-effect bevestigen coworking spaces en fablabs hun rol als de fabriek van de nieuwe werkwereld.

Werkruimte opnieuw bekeken: van gedeelde kantoren tot derde plaatsen

Voor zelfstandigen, ondernemers en starters kan een coworking space in de eerste plaats voorzien in een economische behoefte om de kosten van een professionele ruimte te delen. De huur en de inrichting van particuliere lokalen vormen immers vaak een te hoge kostenpost bij het starten van een bedrijf, vooral in de stad.

Dankzij gedeelde kantoren kunnen freelancers en kleine bedrijven dus beschikken over een eerste adres, werken in een professionele omgeving, een echte vergaderruimte hebben en hun klanten ontvangen zoals het hoort. Evenzo profiteert men in een fablab van het gezamenlijke gebruik van geavanceerde machines, waarvan de aanschafkosten alleen te hoog zouden zijn.

Naast de zuiver economische noodzaak blijken de nieuwe werkruimten echter veel meer te zijn dan eenvoudige kantoren en goedkoop gedeeld gereedschap. Coworking spaces en fablabs zijn ontstaan uit de hackerspacebeweging in de jaren negentig en worden meer gedefinieerd als derde plaatsen, waar de grens tussen een concurrerende werkplek, een gezellige leefruimte en een creatieve werkplaats voor samenwerking vervaagt.

Coworking en fablabs betekenen ook anders werken

Waarom zijn grote groepen zo geïnteresseerd in wat er gebeurt in coworking en fablab? Derde plaatsen bieden deze frisse wind, deze andere noodzakelijke ruimte waar de lijnen van de nieuwe werkwereld geïmproviseerd en vrij getrokken kunnen worden! Ver weg van hiërarchische zwaarte, bureaucratie en procedures, creëer en vind je op derde plaatsen elke dag je eigen activiteit opnieuw uit.

In een coworking space kun je in real time experimenteren met je businessplan, zelfs als je in het begin fouten maakt en die later rechtzet. In een fablab kunt u direct uw nieuwe productprototypes testen, zelfs de meest onwaarschijnlijke. Op derde plaatsen kunt u toekomstige partners, leveranciers en klanten ontmoeten, die u kunnen helpen het juiste idee, het juiste economische model en de beste strategie te bepalen.

In feite bieden derde plaatsen, door actie vóór theorie, een andere manier van werken. De relatie met ruimte, tijd en anderen is heel anders dan in het traditionele kantoor of thuiskantoor. In deze professionele speeltuin organiseert iedereen zich op zijn eigen manier, met de mogelijkheid om al dan niet met anderen samen te werken.

Men kan er best practices, vragen, contacten, ideeën, tips en mogelijkheden uitwisselen. Iedereen kan in zijn eigen tempo en gemak werken, in de ruimte van zijn keuze, met veel meer vrijheid en beweeglijkheid dan in een traditioneel bedrijf.

Het tijdperk van beroepsmobiliteit en nomadische werknemers

Op dezelfde dag, in coworking of in een fablab, kun je mensen ontmoeten met heel verschillende profielen: starters, freelancers, makers, consultants, telewerkers, studenten, leidinggevenden, mensen die van carrière veranderen, enz. Deze diversiteit is bevorderlijk voor het ontstaan van nieuwe projecten, het ontstaan van innovatieve concepten en het creëren van nieuwe producten.

In een derde plaats kun je à la carte komen werken: het hele jaar door, een paar maanden of per dag. Veel coworking spaces in Parijs hebben deze mogelijkheid! Freelancers kunnen afwisselend thuis en in verschillende coworkingruimtes werken, om isolement en routine te vermijden. Telewerkers kunnen een nieuwe werkomgeving vinden, dichter bij huis en vrij van de druk van hun kantoor. Sommige starters reizen zelfs tijdens hun werk!

De nieuwe arbeidswereld, vertegenwoordigd door coworking spaces en fablabs, vormt dus het tijdperk van nomadische werknemers en professionele mobiliteit. Anders werken betekent tegenwoordig ook mobiel werken, ook op de werkplek. In coworking is het mogelijk om meerdere keren per dag van werkplek, kamer en omgeving te veranderen om de productiviteit te verhogen.

Zorg voor welzijn op het werk en milieubescherming

Bij de dagelijkse creatie van de nieuwe arbeidswereld spelen de beheerders van derde plaatsen en ruimteontwerpers een fundamentele rol. Om medewerkers en makers te behouden, hebben deze scheppers van ervaringen als eerste prioriteit de zorg voor het welzijn van hun gasten. In de 21e eeuw is welzijn op het werk een belangrijke factor, vooral in coworking spaces en fablabs.

De nieuwe werkplekken moeten niet alleen functioneel zijn, maar ook en vooral gastvrij, vriendelijk en warm. Van de architectuurplannen tot de keuze van het meubilair is alles erop gericht het comfort van de medewerkers te optimaliseren en hun de best mogelijke gebruikerservaring te bieden. Daarnaast worden in coworking spaces en fablabs regelmatig tal van activiteiten, workshops, conferenties, evenementen, hackathons en games georganiseerd, want het gaat er niet alleen om werken, maar ook om cultiveren, ontspannen, trainen, ontmoeten en plezier maken.

In dezelfde geest tonen derde plaatsen milieubeschermingswaarden, in tegenstelling tot de oude zakenwereld, waar energie en verbruiksgoederen werden verspild zonder de kosten te tellen. Nieuwe werknemers maken zich steeds meer zorgen over de ecologische dimensie van hun werkplek.

Anders werken betekent ook voor zichzelf en het milieu zorgen. In makerspaces gaat de trend dan ook in de richting van recycling,upcycling en repair cafés. Met de opkomst van groene technologie wordt bij de vervaardiging van nieuwe producten rekening gehouden met duurzame ontwikkeling vanaf het ontwerp van prototypes in het fablab.

De nieuwe werkorganisatie is participatief en collaboratief

Op de derde plaats blijft werk uiteraard de hoofdactiviteit, maar worden nieuwe, meer flexibele en collectieve organisatievormen aangenomen. In coworking en in fablab betekent anders werken ook leren werken in een agile, participatieve en collaboratieve modus.

Ten eerste is het interessant te constateren dat veel ruimten voor derden kiezen voor de juridische status van een vereniging of coöperatie, waarvan de medewerkers lid kunnen zijn. Zo staan het beheer van deze nieuwe ruimten en de arbeidsomstandigheden die zij bieden vaak open voor inspraak van de medewerkers, wier standpunt werkelijk in aanmerking wordt genomen.

De verticaliteit, starheid en machtskwesties van de oude werkwereld worden vervangen door de horizontaliteit, beweeglijkheid en samenwerking van de derde plaatsen. Op een veel eenvoudigere en efficiëntere manier geven derde plaatsen voorrang aan de initiatiefgeest en de voorstelkracht van hun medewerkers, die volledig betrokken en medescheppers worden.

Net als in hackerspaces kan een medewerker, indien nodig, op elk moment een beroep doen op de gemeenschap om hem te helpen een antwoord te vinden op zijn vraag, hetzij informeel, hetzij door een brainstormsessie te organiseren. Evenzo kan de maker natuurlijk de gemeenschap van zijn of haar fablab om hulp of advies vragen bij het oplossen van een technisch probleem.

Corpoworking en Flex Office: de nieuwe werkwereld nodigt zichzelf uit in bedrijven

Om concurrerend te blijven tegenover de razendsnelle opkomst van de spelers van de nieuwe economie in hun sectoren, beginnen veel grote ondernemingen zich te transformeren. Om die start-up spirit te creëren of te herontdekken die bevorderlijk is voor het ontstaan van de beste innovaties, hebben veel grote groepen besloten hun eigen ruimtes voor derden te creëren binnen hun gebouwen.

Geïnspireerd door coworking, maar in zijn bedrijfsversie, bestaat corpoworking uit het creëren van een nieuwe interne werkruimte voor de werknemers van het bedrijf (en soms onderaannemers, leveranciers en externe consultants), waarin zij kunnen experimenteren met de nieuwe werkmodus van derde plaatsen, op een meer flexibele, participatieve en collaboratieve manier.

In dezelfde geest, door over te schakelen op flex office, gooien grote bedrijven de codes van het dagelijks leven op het werk in hun gebouwen omver. In een flexkantoor is er geen vast bureau of vaste werkplek meer. Elke ochtend kan elke werknemer, ongeacht zijn hiërarchisch niveau of afdeling, zijn laptop opstellen waar hij wil, zijn spullen aan het eind van de dag terugbrengen om de werkplek vrij te maken en de volgende dag ergens anders op te stellen.

Conclusie

De invoer van deze nieuwe praktijken door grote groepen bevestigt alleen maar het belang van derde plaatsen bij het creëren van nieuwe professionele realiteiten. Coworking spaces en fablabs zijn inderdaad de fabriek van het nieuwe werken.

Nomadisch, mobiel en wendbaar organiserende nieuwe werknemers zich in gemeenschappen, op onafhankelijke, horizontale en collaboratieve wijze. Of het nu freelance is of in een team, iedereen creëert zijn eigen werkdag en vindt zijn activiteit dagelijks opnieuw uit.

Op de derde plaats zijn welzijn op het werk en respect voor het milieu even belangrijk als de uitgeoefende activiteit, de aangeboden diensten en de vervaardigde produkten. De grens tussen woonruimte, werkplek en creatieve werkplaats wordt steeds vager.

De transformatie van de professionele wereld is nog lang niet voltooid, met coworking spaces en fablabs als koplopers. De nieuwe economie is menselijker en milieuvriendelijker, wat ons grote vooruitzichten en hoop geeft voor de komende decennia...